ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงอัตโนมัติ (Automatic Sprinkler System)
เป็นระบบ fire protection ที่ประกอบด้วยระบบท่อ (piping network), แหล่งน้ำ (water supply source), วาล์วควบคุม (water control valve), อุปกรณ์แจ้งเตือนการไหลของน้ำ (water flow alarm switch) และอุปกรณ์ระบายน้ำ (drain) ที่ถูกออกแบบตามมาตรฐานทางวิศวกรรม โดยทั่วไประบบจะทำงานโดยอัตโนมัติด้วยการตรวจจับอัคคีภัย (fire detection) เช่น การตรวจจับความร้อน , การตรวจจับควัน , การตรวจจับเปลวไฟ ฯลฯ และกระจายน้ำในพื้นที่ที่เกิดเพลิงไหม้เพื่อระงับหรือควบคุมเพลิง
ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงอัตโนมัติมีหลายประเภท ได้แก่ ระบบท่อเปียก (Wet Pipe System), ระบบท่อแห้ง (Dry Pipe System), ระบบท่อแห้งแบบเปิด (Deluge System) และระบบท่อแห้งแบบชะลอน้ำเข้า (Preaction System)
1.1 ระบบท่อเปียก (Wet Pipe Sprinkler System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (automatic sprinkler) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อเปียก (wet pipe) ที่เชื่อมต่อกับแหล่งน้ำ (water supply source) และมีน้ำอยู่ภายในท่อตลอดเวลา ดังนั้นน้ำจะถูก กระจายผ่านหัวสปริงเกอร์ (automatic sprinkler) ทันทีที่บริเวณหัวสปริงเกอร์รับความร้อนจากเพลิงไหม้แตก โดยในระบบจะมีวาล์วสัญญาณแจ้งเตือน (Alarm Valve) เมื่อมีการไหลของน้ำในท่อ
การใช้งาน
Wet pipe system เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองทั่วไป เป็นระบบที่มีความนิยมในประเทศไทย มีประสิทธิภาพในการควบคุมเพลิงได้รวดเร็ว
2.2 ระบบท่อแห้ง (Dry Pipe Sprinkler System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (automatic sprinkler) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อแห้ง (dry pipe) ที่มีอากาศหรือแก๊สไนโตรเจนบรรจุอยู่ภายใต้แรงดันที่เหมาะสม เมื่อหัวสปริงเกอร์ (automatic sprinkler) เปิดออก แรงดันอากาศหรือแก๊สในระบบท่อลดลง dry pipe valve จะเปิดออก น้ำจะถูกจ่ายเข้าสู่ระบบท่อและปล่อยออกผ่านหัว automatic sprinkler ที่แตก
การใช้งาน
ระบบท่อแห้ง (Dry pipe system) เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองที่มีอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง ไม่ต้องการให้มีน้ำภายในระบบท่อตลอดเวลา เพราะอาจเกิดการแข็งตัว (freeze) ของน้ำในระบบ เช่น พื้นที่แช่เย็น (refrigerated area), ห้องเย็น (cold storage) เป็นต้น
3.3 ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด หรือ ระบบท่อแห้งแบบเปิด (Deluge System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด (open sprinkler or spray nozzle) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อแห้ง (dry pipe) ที่เชื่อมต่อกับแหล่งน้ำ (water supply source) ผ่านวาล์วควบคุมที่ปกติเปิด (normally open) และวาล์ว Deluge ที่จะถูกเปิดโดยการทำงานของระบบตรวจจับเพลิงไหม้ (detection system) ที่ติดตั้งในพื้นที่เดียวกับหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด เมื่อระบบส่งสัญญาณสั่งให้ Deluge Valve เปิดออก น้ำจะถูกจ่ายเข้าสู่ระบบท่อและหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิดคลอบคลุมทั้งพื้นที่ เพื่อทำการดับเพลิงทันที
การใช้งาน
ระบบเปิด (Deluge System) เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองพิเศษ (special hazards) ที่เพลิงไหม้สามารถเกิดขึ้นอย่างฉับพลันและมีความรุนแรง จึงต้องมีการฉีดน้ำดับเพลิงปริมาณมากอย่างรวดเร็วจากหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด (open sprinkler) หรือหัวฉีดน้ำสเปรย์ (water spray nozzle) พร้อมกันทั้งหมด เช่น พื้นที่จัดเก็บวัตถุไวไฟ หม้อแปลงไฟฟ้า การหล่อเย็นถังน้ำมัน เป็นต้น
4.4 ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบชะลอน้ำเข้า หรือ ระบบท่อแห้งแบบชะลอน้ำเข้า (Preaction Sprinkler System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (automatic sprinkler) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อแห้ง (dry pipe) และมีระบบตรวจจับเพลิงไหม้ (detection system) ที่ติดตั้งในพื้นที่เดียวกับหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ เมื่อระบบสั่งงานให้ Preaction Valve เปิดออก น้ำจะถูกจ่ายเข้าสู่ระบบท่อและหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ โดยน้ำจะไหลออกจากหัวกระจายน้ำดับเพลิงที่แตกเท่านั้น
การใช้งาน
ระบบชะลอน้ำเข้า (Preaction System) เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองที่มีทรัพย์สินมีค่า ต้องการให้มีความผิดพลาดน้อยที่สุดในการจ่ายน้ำเข้าระบบท่อและฉีดน้ำ เพื่อป้องกันความเสียหาย เช่น ห้องคอมพิวเตอร์, ห้องจัดเก็บของมีค่า, ห้องสมุด และ archive เก็บเอกสารสำคัญ
นอกจากนี้ ประสิทธิภาพของ Preaction system ในการปกป้องทรัพย์สิน ยังรวมถึงการแจ้งเตือนล่วงหน้า (Pre Alarm) จากระบบตรวจจับเพลิงไหม้ เพื่อให้บุคคลากรที่เกี่ยวข้องดับเพลิงด้วยระบบ fire suppression อื่นๆ ก่อนที่หัว automatic sprinkler จะแตกและปล่อยน้ำ