ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงอัตโนมัติ (Automatic Sprinkler System)
เป็นระบบ fire protection ที่ประกอบด้วยระบบท่อ (piping network), แหล่งน้ำ (water supply source), วาล์วควบคุม (water control valve), อุปกรณ์แจ้งเตือนการไหลของน้ำ (water flow alarm switch) และอุปกรณ์ระบายน้ำ (drain) ที่ถูกออกแบบตามมาตรฐานทางวิศวกรรม โดยทั่วไประบบจะทำงานโดยอัตโนมัติด้วยการตรวจจับอัคคีภัย (fire detection) เช่น การตรวจจับความร้อน , การตรวจจับควัน , การตรวจจับเปลวไฟ ฯลฯ และกระจายน้ำในพื้นที่ที่เกิดเพลิงไหม้เพื่อระงับหรือควบคุมเพลิง
ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงอัตโนมัติมีหลายประเภท ได้แก่ ระบบท่อเปียก (Wet Pipe System), ระบบท่อแห้ง (Dry Pipe System), ระบบท่อแห้งแบบเปิด (Deluge System) และระบบท่อแห้งแบบชะลอน้ำเข้า (Preaction System)
- 1. ระบบท่อเปียก (Wet Pipe Sprinkler System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (automatic sprinkler) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อเปียก (wet pipe) ที่เชื่อมต่อกับแหล่งน้ำ (water supply source) และมีน้ำอยู่ภายในท่อตลอดเวลา ดังนั้นน้ำจะถูก กระจายผ่านหัวสปริงเกอร์ (automatic sprinkler) ทันทีที่บริเวณหัวสปริงเกอร์รับความร้อนจากเพลิงไหม้แตก โดยในระบบจะมีวาล์วสัญญาณแจ้งเตือน (Alarm Valve) เมื่อมีการไหลของน้ำในท่อ
การใช้งาน
Wet pipe system เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองทั่วไป เป็นระบบที่มีความนิยมในประเทศไทย มีประสิทธิภาพในการควบคุมเพลิงได้รวดเร็ว
- 2. ระบบท่อแห้ง (Dry Pipe Sprinkler System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (automatic sprinkler) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อแห้ง (dry pipe) ที่มีอากาศหรือแก๊สไนโตรเจนบรรจุอยู่ภายใต้แรงดันที่เหมาะสม เมื่อหัวสปริงเกอร์ (automatic sprinkler) เปิดออก แรงดันอากาศหรือแก๊สในระบบท่อลดลง dry pipe valve จะเปิดออก น้ำจะถูกจ่ายเข้าสู่ระบบท่อและปล่อยออกผ่านหัว automatic sprinkler ที่แตก
การใช้งาน
ระบบท่อแห้ง (Dry pipe system) เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองที่มีอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง ไม่ต้องการให้มีน้ำภายในระบบท่อตลอดเวลา เพราะอาจเกิดการแข็งตัว (freeze) ของน้ำในระบบ เช่น พื้นที่แช่เย็น (refrigerated area), ห้องเย็น (cold storage) เป็นต้น
- 3. ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด หรือ ระบบท่อแห้งแบบเปิด (Deluge System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด (open sprinkler or spray nozzle) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อแห้ง (dry pipe) ที่เชื่อมต่อกับแหล่งน้ำ (water supply source) ผ่านวาล์วควบคุมที่ปกติเปิด (normally open) และวาล์ว Deluge ที่จะถูกเปิดโดยการทำงานของระบบตรวจจับเพลิงไหม้ (detection system) ที่ติดตั้งในพื้นที่เดียวกับหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด เมื่อระบบส่งสัญญาณสั่งให้ Deluge Valve เปิดออก น้ำจะถูกจ่ายเข้าสู่ระบบท่อและหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิดคลอบคลุมทั้งพื้นที่ เพื่อทำการดับเพลิงทันที
การใช้งาน
ระบบเปิด (Deluge System) เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองพิเศษ (special hazards) ที่เพลิงไหม้สามารถเกิดขึ้นอย่างฉับพลันและมีความรุนแรง จึงต้องมีการฉีดน้ำดับเพลิงปริมาณมากอย่างรวดเร็วจากหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบเปิด (open sprinkler) หรือหัวฉีดน้ำสเปรย์ (water spray nozzle) พร้อมกันทั้งหมด เช่น พื้นที่จัดเก็บวัตถุไวไฟ หม้อแปลงไฟฟ้า การหล่อเย็นถังน้ำมัน เป็นต้น
- 4. ระบบหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบชะลอน้ำเข้า หรือ ระบบท่อแห้งแบบชะลอน้ำเข้า (Preaction Sprinkler System)
คือระบบที่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (automatic sprinkler) ติดตั้งอยู่กับระบบท่อแห้ง (dry pipe) และมีระบบตรวจจับเพลิงไหม้ (detection system) ที่ติดตั้งในพื้นที่เดียวกับหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ เมื่อระบบสั่งงานให้ Preaction Valve เปิดออก น้ำจะถูกจ่ายเข้าสู่ระบบท่อและหัวกระจายน้ำดับเพลิงแบบอัตโนมัติ โดยน้ำจะไหลออกจากหัวกระจายน้ำดับเพลิงที่แตกเท่านั้น
การใช้งาน
ระบบชะลอน้ำเข้า (Preaction System) เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่ครอบครองที่มีทรัพย์สินมีค่า ต้องการให้มีความผิดพลาดน้อยที่สุดในการจ่ายน้ำเข้าระบบท่อและฉีดน้ำ เพื่อป้องกันความเสียหาย เช่น ห้องคอมพิวเตอร์, ห้องจัดเก็บของมีค่า, ห้องสมุด และ archive เก็บเอกสารสำคัญ
นอกจากนี้ ประสิทธิภาพของ Preaction system ในการปกป้องทรัพย์สิน ยังรวมถึงการแจ้งเตือนล่วงหน้า (Pre Alarm) จากระบบตรวจจับเพลิงไหม้ เพื่อให้บุคคลากรที่เกี่ยวข้องดับเพลิงด้วยระบบ fire suppression อื่นๆ ก่อนที่หัว automatic sprinkler จะแตกและปล่อยน้ำ
