แนะนำสินค้าใหม่ หัวกระจายน้ำดับเพลิงสำหรับคลังสินค้า Tyco ESFR-34

แนะนำสินค้าใหม่ หัวกระจายน้ำดับเพลิงสำหรับคลังสินค้า Tyco ESFR-34

บริษัทไฟร์เทรด เอ็นจิเนียริ่ง เป็นตัวแทนนำเข้าและจัดจำหน่ายหัว sprinkler ดับเพลิงรุ่น ESFR-34 จาก Tyco (ในเครือ Johnson Control) ซึ่งมีคุณสมบัติสามารถใช้กับคลังสินค้าที่มีชั้นวางสินค้าสูงได้ถึง 15.2 เมตร เพดานสูง 16.8 เมตร และช่องว่างระหว่างชั้นวางสินค้าแคบเพียง 1.8 เมตร โดยหัว sprinkler ได้รับการรับรองมาตรฐานจาก FM Global ให้สามารถใช้ในการติดตั้งระบบดับเพลิงตามมาตรฐานของ FM Global ได้ ซึ่งทำให้ไม่มีความจำเป็นที่จะติดตั้งระบบดับเพลิง in-rack sprinkler ภายในชั้นวางสินค้าเช่นหัว sprinkler ดับเพลิงชนิดอื่นๆ ทั่วไปแม้ว่าขนาดและปริมาณสินค้าในคลังสินค้าจะมากในระดับดังกล่าวก็ตาม ซึ่งเป็นการลดต้นทุนการติดตั้งของคลังสินค้าไปได้อย่างมากโดยคงประสิทธิภาพการป้องกันเพลิงไหม้เอาไว้

รูปที่ 1 Tyco ESFR-34 Sprinkler ติดบนเพดานโดยไม่ต้องมี in-rack sprinkler ในชั้นวางของช่วยเสริม

 

หัวกระจายน้ำดับเพลิงอัตโนมัติสำหรับคลังสินค้า?

เมื่อเห็นชื่อหัวข้อบทความนี้ ผู้อ่านอาจจะสงสัยแล้วว่า “ทำไมถึงต้องมีหัวกระจายน้ำดับเพลิงหรือ sprinkler เฉพาะทางสำหรับใช้กับสถานที่เฉพาะด้วย? ทำไมไม่มีหัวกระจายน้ำดับเพลิงแค่แบบเดียวใช้ได้ทุกที่ไปเลย?” บทความนี้จะพยายามอธิบายทุกอย่างให้ผู้อ่านเข้าใจได้โดยสังเขปโดยไม่จำเป็นต้องไปหาเอกสารหนาเป็นปึกอื่นมาอ่าน (แต่ถ้าจะหามาอ่านเพิ่มเติมเป็นความรู้ก็ได้)

 

จุดเริ่มต้นของ Sprinkler ดับเพลิง ปัญหานั้นมีไว้แก้ไข

แน่นอนว่าจุดเริ่มต้นของการประดิษฐ์คิดค้นหัวกระจายน้ำดับเพลิงหรือหัว sprinkler นั้นย่อมเกิดขึ้นเมื่อมนุษย์มองเห็นปัญหาแล้วจึงคิดหาหนทางแก้ไขปัญหานั้น ซึ่งปัญหาดังกล่าวก็คือไฟที่ลุกไหม้บ้านเรือนทรัพย์ศฤงคารนั่นเอง

ในสมัยก่อนที่จะมีหัว sprinkler ดับเพลิงอัตโนมัติ การป้องกันเพลิงไหม้แบบเดียวที่มนุษย์มีก็คือมีคนไปเห็นไฟที่กำลังลุกไหม้แล้วพยายามดับด้วยมือ จะด้วยถังน้ำ ถังทราย หรือสายฉีดน้ำก็ตามแต่ยุคสมัย แต่ไฟนั้นก็เหมือนหัวขโมยที่พยายามหลบซ่อนไม่ให้คนเห็นจนกว่าทุกอย่างจะสายเกินแก้ ไม่ว่าจะเกิดในที่ลับตา หรือเกิดตอนที่ไม่มีคนอยู่ รู้ตัวอีกทีเพลิงก็โหมกระหน่ำทำลายข้าวของบ้านเรือนจนวอดวายไปแล้ว ซึ่งบางครั้งไม่ได้วอดแค่บ้านหรือตึกหลักเดียว แต่ลามจนบ้านเรือนพังไปเป็นบล๊อกๆ ก็มีเช่นเพลิงไหม้มหานครลอนดอน

ทางแก้ที่จะป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์แบบนี้จึงเป็นการคิดค้นระบบดับเพลิงที่จะต้อง:

1 ตรวจพบเพลิงไหม้ได้เอง

2 พบเพลิงไหม้แล้วต้องทำการดับเพลิงทันทีโดยไม่ต้องรอคนมาสั่ง

3 ทำงานตลอด 24 ชั่วโมง 7 วัน

ระบบ sprinkler ดับเพลิงอัตโนมัติเกิดขึ้นมาก็เพื่อตอบโจทย์ความต้องการทั้ง 3 ข้อนี้ ซึ่งวิธีการนั้นเรียบง่าย มีประสิทธิภาพที่เชื่อถือได้ และคุ้มค่ามากจนหลักการทำงานพื้นฐานของ sprinkler นั้นแทบไม่ได้เปลี่ยนแปลงไปเลยนับตั้งแต่มันถูกคิดค้นขึ้นครั้งแรกเมื่อเกือบ 150 ปีก่อน

หลักการคือทั้งอาคารหรือพื้นที่ๆ ต้องการจะมีการเดินระบบท่อไว้เป็นเหมือนโครงข่ายเหนือบริเวณโดยอยู่สูงจากพื้นหรือวัสดุที่อาจติดไฟได้ที่ระยะที่เหมาะสม ตามจุดต่างๆ บนเครือข่ายระบบท่อนี้จะมีการติดหัวดับเพลิง sprinkler ไว้ โดยเว้นระยะห่างเท่าๆ กันตามความเหมาะสม หัว sprinkler เหล่านี้จะมีวัสดุอุดช่องฉีดน้ำไว้ ไม่ว่าจะเป็นหลอดแก้วบรรจุของเหลว หรือว่าจะเป็นแผ่นโลหะ ซึ่งวัสดุที่คัดสรรมาอุดช่องเปิดของหัว sprinkler นี้จะไวต่อการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิของอากาศโดยรอบ เมื่อเกิดไฟไหม้ขึ้น อากาศร้อนก็จะขยายตัวและลอยขึ้นจากพื้น ซึ่งก็จะทำให้อากาศรอบๆ หัว sprinkler ร้อนขึ้น พอร้อนจนถึงอุณหภูมิที่กำหนด ชองเหลวในหลอดแก้วก็จะขยายตัวดันหลอดแก้วให้แตก หรือวัสดุอุดช่องปิด sprinkler จะหลอมละลายหลุดออก ปล่อยให้น้ำในระบบท่อฉีดออกมารดลงไปบนเพลิงไหม้และบริเวณโดยรอบ ซึ่งเมื่อเพลิงสงบและเก็บกวาดทุกอย่างแล้ว ก็ต้องทำการเปลี่ยนหัว sprinkler ที่ทำงานแล้วใหม่ก่อนระบบจะกลับมาทำงานอีกครั้ง

 

มาตรฐานระบบดับเพลิงสำนักใดไม่สำคัญ ประสิทธิภาพการดับเพลิงจากการทำตามมาตรฐานต่างหากที่สำคัญกว่า

ระหว่างสีน้ำมันกับผักสดอะไรติดไฟง่ายกว่ากันและอะไรลุกไหม้แรงกว่ากัน? วัสดุที่ติดไฟได้แต่ละประเภทมีความรุนแรงและความเร็วในการลุกลามของไฟที่ไม่เท่ากัน วัสดุบางชนิดชนิดห้องร้อนกว่าปกติก็พร้อมจะติดไฟทันทีที่มีประกายไฟและลุกลามอย่างรวดเร็ว แต่บางชนิดก็แทบไม่ติดไฟเลย

แล้วที่กล่าวมานี้เกี่ยวอะไรกับมาตรฐานระบบดับเพลิง sprinkler? ดังที่ได้เกริ่นนำไปแล้วว่าระบบดับเพลิงอัตโนมัติแบบ sprinkler นั้นจะอาศัยการแตกหรือการหลอมละลายของวัสดุที่อุดหัว sprinkler อยู่เพื่อให้น้ำที่อยู่ในระบบท่อดับเพลิงรดลงไปบนไฟ ดังนั้นขนาดของกระเปาะแก้ว ของเหลวในกระเปาะแก้ว หรือวัสดุอุดหัว sprinkler จึงมีผลกับอุณหภูมิที่จะทำให้วัสดุเหล่านี้หลุดออกจากหัว sprinkler เพื่อให้น้ำไหลออกไปดับไฟ หากใช้หัว sprinkler ขนาดไม่เหมาะสม กว่าหัว sprinkler จะแตกไฟก็ลุกลามสร้างความเสียหายไปมากแล้ว หรือไม่ก็แตกเพียงเพราะแค่แสงแดดในฤดูร้อนที่ร้อนกว่าปกติก็เป็นได้

นอกจากนี้ ขนาดของช่องเปิดของหัว sprinkler, การออกแบบแผ่นสะท้อนน้ำ แรงดันในระบบท่อ ก็มีผลกับอัตราการฉีดน้ำซึ่งจะจำกัดขนาดของเพลิงไหม้ที่หัว sprinkler จะสามารถควบคุมได้ด้วย เมื่อนำปัจจัยเหล่านี้มาประกอบกับชนิดของเชื้อเพลิงในพื้นที่ ลักษณะการจัดวาง ความหนาแน่น หรือตำแหน่งทั้งเชื้อเพลิงและการติดตั้งระบบดับเพลิง sprinkler แล้ว จึงทำให้เป็นการยากที่จะออกแบบติดตั้งระบบดับเพลิง sprinkler ที่มีประสิทธิภาพในการดับเพลิงได้ดีหากไม่มีประสบการณ์หรือข้อมูลมาตรฐานอ้างอิง

ด้วยสาเหตุที่กล่าวมานี้จึงมีการกำหนดมาตรฐานการติดตั้งระบบดับเพลิงขึ้นมา ซึ่งมาตรฐานเหล่านี้มักจะมาจากการคำนวณและทดสอบจนเป็นที่แน่ชัดแล้วว่าหากลักษณะของพื้นที่และสิ่งของภายในพื้นที่เป็นแบบนี้ ให้ติดตั้งระบบดับเพลิง sprinkler โดยใช้หัว sprinkler แบบนี้ เว้นระยะห่างเท่านี้ จะสามารถดับเพลิงได้อย่างมีประสิทธิภาพแน่นอนเชื่อถือได้

มาตรฐานระบบดับเพลิงแบบ sprinkler นั้นก็มีด้วยกันหลายสำนักเช่น National Fire Protection Association (NFPA), Factory Mutual (FM) เป็นต้น บางสำนักอาจจะมีวิธีการติดตั้งระบบดับเพลิง sprinkler ในสถานการณ์เดียวกันที่แตกต่างกันออกไปบ้าง แต่ผลลัพธ์สุดท้ายคือการดับเพลิงอย่างมีประสิทธิภาพนั้นจะใกล้เคียงกัน ดังนั้นการจะเลือกใช้มาตรฐานของสำนักใดในการออกแบบระบบดับเพลิงจึงเป็นเรื่องที่ขึ้นกับดุลยพินิจของเจ้าของโครงการหรือผู้ออกแบบ

 

คลังสินค้า หลากหลายรูปแบบการติดตั้งระบบดับเพลิง Sprinkler

คลังสินค้า หลายๆ ท่านอาจจะนึกถึงอาคารโกดังยาวๆ ที่มีชั้นวางเก็บสินค้ายาวตลอดแนวโกดังและมีชั้นวางสินค้าสูงจนเกือบถึงเพดาน ซึ่งสินค้าที่เก็บนั้นมีหลากหลายชนิด ใช้บรรจุภัณฑ์และหีบห่อที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งแน่นอนว่าวัสดุเหล่านี้ล้วนแต่มีความสามารถในการติดไฟไม่มากก็น้อยเช่นกัน และลักษณะการจัดเรียงสินค้าที่เป็นตั้งชั้นสูงเช่นนี้ย่อมเป็นอุปสรรคท้าทายการออกแบบระบบดับเพลิงอัตโนมัติแบบ sprinkler ที่มีประสิทธิภาพด้วย

รูปที่ 2 คลังสินค้า

 

จากรูปที่ 1 ที่แสดงลักษณะคลังสินค้าทั่วๆ ไป ปัญหาประการแรกที่ผู้อ่านจะเห็นได้ชัดเจนคือ ทำอย่างไรให้น้ำที่ฉีดจากหัว sprinkler สามารถเข้าถึงตำแหน่งที่เพลิงกำลังลุกไหม้ได้ หากระบบท่อและ sprinkler อยู่ที่เพดาน โอกาสที่น้ำที่ฉีดลงมาจะเข้าไปถึงไฟที่ลุกไหม้จากสินค้าที่เก็บอยู่ที่ชั้นเก็บล่างสุดนั้นย่อมเป็นไปได้ยากโดยเฉพาะเมื่อมีสินค้าชิ้นอื่นๆ วางอยู่บนชั้นด้านบนสินค้าที่กำลังลุกไหม้ แน่นอนว่าด้วยคุณสมบัติของน้ำที่เป็นของเหลว น้ำสามารถไหลลงไปตามผิวของสินค้าที่กีดขวางอยู่ไปยังต้นเพลิงได้ แต่คำถามสำคัญคือปริมาณน้ำที่ไปถึงเพลิงนั้นเพียงพอที่จะดับเพลิงหรือไม่ และหัว sprinkler จะแตกและฉีดน้ำมาได้ทันกาลหรือไม่?

ด้วยเหตุนี้ มาตรฐานการติดตั้งระบบดับเพลิงแบบ sprinkler จึงมักจะมีข้อกำหนดให้ต้องมีการติดตั้งแนวท่อและหัวฉีดน้ำดับเพลิง sprinkler ในชั้นวางสินค้าควบคู่กับ sprinkler บนเพดาน เพื่อให้แน่ใจว่าจะสามารถดับเพลิงได้ทันท่วงทีไม่ว่าต้นเพลิงนั้นจะอยู่ที่ตำแหน่งใดของชั้นวางสินค้าในคลัง

แน่นอนว่าการทำตามมาตรฐานนี้ย่อมหมายถึงค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นและความยุ่งยากในการติดตั้งระบบดับเพลิง นอกจากนี้เนื่องจากตำแหน่งของหัว sprinkler ที่ติดตั้งใกล้บริเวณที่มีกิจกรรมขนถ่ายสินค้าเข้าออก โอกาสเกิดการกระทบกระแทกจนทำให้หัว sprinkler เสียหายจึงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้

 

ย้ำอีกครั้ง ปัญหามีไว้แก้ไข

ผู้ผลิตและผู้กำหนดมาตรฐานระบบดับเพลิงด้วย sprinkler ก็เล็งเห็นถึงปัญหานี้เช่นกัน จึงได้มีการกำหนดมาตรฐานและประดิษฐ์หัวฉีดน้ำดับเพลิง sprinkler แบบ Early Suppression, Fast Response (ESFR) ที่แม้จะติดตั้งอยู่แต่บนเพดานก็สามารถดับเพลิงที่เกิดในชั้นวางสินค้าในคลังได้ทุกตำแหน่งโดยไม่จำเป็นต้องติดตั้งระบบท่อและหัวฉีดน้ำดับเพลิง sprinkler ระหว่างชั้นวางสินค้าอีก รวมทั้งยังสามารถทำงานได้อย่างรวดเร็วเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้เพื่อป้องกันไม่ให้เพลิงลุกลามเกินจะควบคุมได้ แต่กระนั้น ขีดจำกัดด้านความสูงของเพดาน ความสูงของชั้นวางสินค้า และการเว้นช่องว่างระหว่างชั้นวางสินค้านั้นก็ยังมีอยู่

 

อุปกรณ์รุ่นใหม่ล่าสุด เพื่อคลังสินค้าที่ใหญ่ขึ้น

หัวกระจายน้ำดับเพลิง ESFR-34 นี้เป็นผลิตภัณฑ์รุ่นใหม่ล่าสุดจาก Tyco ที่ผลิตขึ้นมาเพื่อตอบโจทย์คลังสินค้าขนาดใหญ่ขึ้นซึ่งหัวกระจายน้ำดับเพลิงรุ่นก่อนของ Tyco คือ ESFR-25 ไม่สามารถใช้งานได้มีประสิทธิภาพดีเทียบเท่า

คุณสมบัติพื้นฐานของหัวกระจายน้ำดับเพลิงทั้งสองรุ่นนี้สามารถเปรียบเทียบได้จากตารางเบื้องล่าง สำหรับในกรณีที่ต้องการติดตั้งเฉพาะหัวกระจายน้ำดับเพลิงบนเพดานของคลังสินค้าโดยไม่ต้องมีหัวกระจายน้ำดับเพลิงในชั้นวางสินค้า

หากผู้อ่านสนใจ สามารถติดต่อขอข้อมูลเพิ่มเติมได้จากบริษัท ไฟร์เทรด เอ็นจิเนียริ่ง จำกัด (มหาชน) ทางบริษัทฯ มีผู้เชี่ยวชาญที่ผ่านการฝึกอบรมจากผู้ผลิตพร้อมให้บริการออกแบบ เสนอราคา และติดตั้งระบบดับเพลิงที่ใช้หัวกระจายน้ำดับเพลิง sprinkler ชนิด ESFR-34 นี้ให้กับคลังสินค้าของท่านแบบครบวงจร